«فنگ شویی»؛ بت پرستی مدرن قرن 21 + تصاویر هنگامی که نامی از «تهاجم فرهنگی» برده می شود، عده ای بی جهت موضع می گیرند اما باور کنیم یک مجسمه ساده بودا، صدف مارپیج، وزغ سه پا به شکل سربازان این تهاجم در یونیفرم قدرت نرم فنگ شویی باورهای ما را هدف قرار داده اند. شاید از هنگامی که بشر در قرن 21 خود را از مبانی اصیل الهی دور کرد و با پیشرفت روز افزون علم از معنویت فاصله گرفت و به مرز افسردگی رسید؛ بر آن شد که به دنبال معنویتی برود که ساخته خود او باشد تا در پس آن، دنیای ایده آل را جست وجو کرده و به خوشبختی مورد انتظار خود دست یابد. در محیط اطراف ما نیز گاهی شنیده می شود که برخی افراد به دنبال خوشبختی خیالی خود به سمت عرفان های خوش آب و رنگ اما پوچ کشیده می شوند. «فنگ شویی» نیز یکی از مواردی است که در ایران طی چندین سال فعالیت، توانسته علاقه مندان را به سوی خود جذب کند، اما اینکه صحت و سقم فنگ شویی تا چه میزان است، بررسی بیشتری را می طلبد که در این گزارش آن را پیگیری می کنیم. فنگ شویی؛ خرافه یا واقعیت؟ در تعریف فنگ شویی آورده اند؛ به معنای باد و آب است، یک فلسفه و فن باستانی در چین است و برای پیدا کردن دکوراسیون مناسب و چیدمان درست اشیا در ساختمان های مسکونی، تجاری، باغ و غیره استفاده می شود تا بهترین اثر را بر سلامتی، شادی، موفقیت، هماهنگی و به طور کلی انرژی مثبت چی داشته باشد. مهم ترین چیزهایی که باید رعایت کرد، پرهیز از بی نظمی و هرگونه انباشتگی، استفاده از رنگ های مناسب، خطوط منحنی، در نظر گرفتن جهت های مناسب است، البته امروزه به طور رسمی در چین آن را خرافات می دانند. اژدها و بودا یکی از نمادهای اصلی فنگ شویی هنگامی که به برخی فروشگاهای عرضه محصولات فنگ شویی مراجعه می کنیم، با این جملات روبه رو می شویم: این اجناس باعث آمدن برکت به خانه شما می شود، این نشان ها می تواند، رابطه شما را با همسرتان بهتر کند، این مجسمه شب ها روح خود را در اتاق به حرکت در می آورد و انرژی آن را عوض می کند، اینکه چقدر یک مجسمه و یا نماد می تواند، با خود این ره آورد را به ارمغان بیاورد، سوالی است که شاید ذهن بسیاری را با خود مشغول کرده است. برای بررسی اینکه چه مقدار از نشان ها و نمادهای فنگ شویی در بازار وجود دارد، به برخی از فروشگاه های مجسمه فروشی سر می زنیم. کریستال های عشق و نماد پاگودا (برج دانش) در بالای تصویر خانم فروشنده ای که سرتاسر مغازه اش با انواع و اقسام مجسمه پر شده است و در میان آنها مجسمه بودا و قورباغه سه پا نیز به چشم می خورد، در پاسخ به این سؤال که آیا مجسمه فنگ شویی را در مغازه دارید، با حالتی تعجب گونه بیان می کند: فنگ شویی چیست؟ مرد جوانی هم که خبری از نمادهای فنگ شویی در مغازه اش نیست، انگار برای نخستین بار این واژه را می شنود و می پرسد: چه جور مجسمه ای است؟ بالاخره در یکی از نقاط شمالی شهر مغازه ای را یافتم که به طور فروش عمده نشان ها و مجسمه های فنگ شویی را به فروش می رساند. خانم م-ف درباره فعالیتش می گوید: حدود 25 سال است که در کار فروش وسایل فنگ شویی هستم و مردم به خوبی از این نمادها استقبال می کنند. بیشتر مشتری هایم را نیز خانم ها تشکیل می دهند. وقتی از او درباره میزان اعتقادش به فنگ شویی سؤال می شود در پاسخ می گوید: اعتقادی به فنگ شویی ندارم و خرافه ای بیش نیست وزغ سه پا نماد رزق و برکت از نمادهای فنگ شویی خانم میانسالی به نام زهره ـ الف که برای خرید در مغازه حضور داشت ـ نیز در پاسخ به این پرسش که چرا از مجسمه فنگ شویی استفاده می کنید، می گوید: اصلاً نمی دانم فنگ شویی چیست، من فقط برای زیبایی این مجسمه را خریده ام. خانم دیگری که کنجکاوانه به صحبت های ما گوش می داد با شور و هیجان خاصی می گوید: خانم! فنگ شویی حقیقت دارد، از زمانی که من دکوراسیون خانه ام تغییرات ایجاد کردم و از این مجسمه ها استفاده کردم، زندگی ام از این رو به آن رو شده است. از او پرسیدم با فنگ شویی کجا آشنا شدید و پاسخ داد: در کلاس یوگا! مربی در خصوص نقش فنگ شویی در تحول زندگی صحبت کرد و جزوه ای هم برای آشنایی بیشتر به ما داد. با دو نفر دیگر در خارج از مغازه درباره فنگ شویی سوال کردم، ابراز بی اطلاعی می کردند. 60 هزار تومان، هزینه دو روز کلاس آموزش فنگ شویی! برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص فعالیت های انجام شده به منظور ترویج فنگ شویی در جامعه ایرانی با کلاس های آموزش «فنگ شویی» تماس می گیرم؛ صدایی که متعلق به یک خانم جوان است، گوشی را بر می دارد و پس از اینکه مطمئن می شود از سوی یک آشنا تماس گرفته ام، هزینه شرکت در کلاس ها را 60 هزار تومان و به مدت دو روز اعلام می کند. به مؤسسه دیگر که زنگ می زنم، منشی تا زمانی که خیالش از بابت معرف آسوده نمی شود، پاسخ نمی دهد. از او می خواهم اندکی از فنگ شویی بگوید، منشی با کمی مکث می گوید: «علمی است که درباره چگونگی چیدمان لوازم منزل صحبت می کند». منتظر ماندم بیشتر توضیح دهد، ولی انگار چیز بیشتری نمی دانست، از او درباره سطح علمی استاد پرسیدم، فوری جواب می دهد: «استاد دارای مدرک دکترای روانشناسی هستند البته در حال حاضر ایران نیستند!». این درحالی است که در سطح تهران و شهرستان ها کلاس های فنگ شویی در سطح گسترده برگزار می شود و برخی از مسئولان برگزاری کلاس ها با اعلام اینکه دارای مجوز هستند، فقط از افرادی که توسط آشناها معرفی شوند، ثبت نام می کنند. اما به راستی در فنگ شویی چه چیزی مطرح است که اینچنین افراد را مجذوب خود کرده؟ فروش انواع و اقسام نمادهای آن در بازار، تشکیل کلاس ها و تبلیغ فنگ شویی در موتورهای جست وجو با 95هزار و 100 مورد، برای چیست؟ آیا به راستی مردم بهشت گمشده خویش را یافته اند؟ آیا دنبال منجی می گردند؟ برای درک بهتر موضوع مناسب است با برخی از نمادهای فنگ شویی آشنا شویم. آشنایی با نمادهای فنگ شویی در فنگ شویی در خصوص نشان دادن نحوه درست تقسیم انرژی از این نمادها استفاده می کنند که عبارتند از: «اژدها» سمبل انرژی «ینگ» و نشانه عنصر چوب و فصل بهار است و انرژی آن در سمت شرق یا سمت راست بنا قرار می گیرد. در مقابل اژدها، «ببر» دارای انرژی «یین» است و نشانه عنصر فلز. «لاک پشت» نیز نشان ثبات و استحکام قسمت پشتی زمین و بناست. «ققنوس سرخ» نیز در مقابل لاک پشت، حیوانی افسانه ای بسیار فعال و همیشه در حال حرکت و پرواز، به عنوان سمبل آسایش مادی در زندگی است. کدو قلیانی از نمادهای فنگ شویی دیگر سمبل های فنگ شویی عبارتند از؛ درنا: سمبل عمر طولانی است، تصویر یا مجسمه آن در سمت غرب یا شرق قرار داده می شود. اردک مندارین: نوعی اردک رسمی چینی است، این اردک نشانه ای از شادی و خوشبختی در زندگی زناشویی است، نیروی «چی» ایجاد می کند که باعث می شود زوجین از پس هر مشکلی بر بیایند. برای این منظور باید دو عدد اردک را در گوشه شمال غربی خانه قرار داد یا در دورترین قسمت راست سالن پذیرایی یا اتاق خواب تا «چی» ازدواج و عشق را فعال کند. نماد دو ماهی: نشانه دور کردن نیروهای شیطانی است و برای دفع بلا یا چشم زخم مورد استفاده قرار می گیرد، معمولاً آن را مقابل در ورودی نصب می کنند. نیلوفر آبی یا لتوس: گیاه مقدس هندوهاست، اعتقاد بر اینکه داشتن آن در منزل بخت خوبی را به ارمغان می آورد. گل صدتومانی یا پونی: نشانه اقبال بلند خصوصاً برای دختران دم بخت است. پرتقال: مرکبات مخصوصاً پرتقال و لیمو سمبل طلا، پول و فراوانی هستند. هلو: سمبل عمر طولانی و توام با سلامتی است. ارکیده: سبل خوش اقبالی است. انار: نشانه فرزندان متعدد است. صدف مارپیچ: نشانه اقبال بلند در سفر است، آن را در اتاق نشیمن قرار می دهند. خمره: به عنوان آرام کننده جریان چی در قسمت های مختلف به خصوص نزدیک در ورودی استفاده می شود. بادبزن: سمبل محافظت از خانه و دارایی است. وزغ سه پا: سمبل برکت و ثروت است. کریستال کوارتز صورتی: بهترین سمبل عشق و ازدواج در فنگ شویی است. در میان انواع نمادها با مجسمه هایی چون سکه های چینی، سگ های فو، بادزنگ، اژدرلاک پشت، چی لین (اژدر اسب)، پاگودا (برج دانش)، گاو آرزو، صدف حلزون، بودای خندان، فیل، ماهی آروانا، کشتی بازرگانان، گلدان ثروت، نعل اسب، آینه جادو (پاکوا)، کدو قلیانی، پی یائو، گره اسرار آمیز و غیره روبه رو می شوید. بودا یکی از نمادهای اصلی فنگ شویی فنگ شویی با شاخصه های علمی فاصله زیادی دارد اما آیا مجسمه های فنگ شویی واقعاً از پس انجام چنین کارهایی بر می آیند؟ برای یافتن پاسخ این پرسش با حجت الاسلام و المسلمین حمیدرضا مظاهری سیف، رئیس مؤسسه بهداشت معنوی و مدیرگروه اخلاق و عرفان پژوهشگاه باقرالعلوم (ع) گفت وگو می کنیم. وی می گوید: «فنگ شویی» علم نیست، بلکه یک تطبیقی برای رویکردهای جهان و پدیده هایی که در جهان و نحوه ارتباط شان با همدیگر است، فنگ شویی تفسیری از جهان، زندگی و جایگاه انسان در عالم و بعد مادی را مدنظر قرار می دهد و با قدمتی چندین هزار ساله جز باورهای چینی است، لذا دین نیست. وی در خصوص اینکه باید با بررسی علمی و تجربی صحت یا سقم فنگ شویی معلوم شود، بیان می کند: در گام اول اگر این کاربری و توصیه های عملی تائید شد، در گام دوم آن باید دید تفاسیری که از آن ارائه می شود، صحیح است یا نه، هرچند که تا کنون از نظر علمی فنگ شویی ثابت نشده است. رئیس مؤسسه بهداشت معنوی با اخطار اینکه اگر در معرفی معارف اصیل اسلام زودتر اقدام نشوند، ناخودآگاه موارد دروغین جای آن را پر می کند، ادامه می دهد: در اینجاست که نیاز به وحی و معصوم احساس می شود و هنگامی که گفته شود به سرچشمه علم الهی متصل است، مردم به راحتی آن را می پذیرند، لذا اینکه فنگ شویی از خلال سال های گذشته به ما رسیده و اینکه چقدر تغییر و تحریف کرده، نمی شود به آن اعتماد کرد، اما چون نیازی را پاسخ می دهد، مردم از آن استقبال می کنند. فنگ شویی درصدد تکرار باورهای اسلامی در قالب دیگری است «مجید ابهری» عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی و پژوهشگر آسیب های اجتماعی در پاسخ به اینکه از منظر اسلامی باید چه رویکردی به فنگ شویی داشت، بیان می دارد: آثار مثبت محیط منظم، پاک و شاد بر روحیه انسان و رشد تعالی رفتار وی غیرقابل انکار است، با توجه به اینکه مکتب اسلام قبل از بروز پدیده فنگ شویی تاکیدات مکرری بر پاک بودن محیط زندگی، تنوع آن، ساده زیستی و رعایت تعادل چیدمان در زندگی دستورات مؤکدی داشته و بر اساس فلسفه موجود در باور ما «دل هر ذره را که بشکافی، آفتابیش در میان بینی» تمام ذرات حیات به تعالی و تکامل در حرکت هستند. وی تبلیغ فنگ شویی به عنوان تاثیر مثبت بر خوشحالی و یا غم افراد را مسئله جدیدی نمی داند و می گوید: در واقع تکرار باورهای اسلامی در لباس و قالب دیگری است، شاد بودن محیط خانه در پاک بودن و ساده بودن زندگی است، ابزارهای تکنولوژی جز هزینه و زیان های متعدد بر اعصاب و جسم نتیجه دیگری ندارد، اخیراً زیان های امواج مایکروویو و رایانه کشف شده است، بنابراین بعضی از افراد تصور می کنند، فنگ شویی یک مکتب جدید است، در حالی که پاک نگه داشتن محیط زندگی و تغییرات چیدمانی در آنها استفاده از ابزار و وسایلی که نیاز واقعی به آنها وجود دارد، خودداری از خرید و نگهداری از وسایلی که مازاد و احتیاج است، یک هزار سال پیش توسط ائمه علیهم السلام مورد تاکید قرار گرفته است. این پژوهشگر آسیب های اجتماعی در خصوص تأثیر سمبل های فنگ شویی در افراد می گوید: از نظر آسیب شناسی رفتاری، استفاده از مجسمه های زشت و بدشکل در ضمیر ناخودآگاه افراد اثر منفی گذاشته و حتی ممکن است باعث شباهت جنین انسان به آنها شود، بنابراین استفاده از این گونه اشیا یعنی مجسمه «سر سگ»، «قورباغه» یا «موش» در محیط خانه فقط باعث اضطراب و دلهره کودکان می شود و هیچ نفع دیگری ندارد. عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی علت پناه آوردن برخی از مردم به فنگ شویی را چنین بیان می کند: دور شدن از باورهای اصیل باعث پناه بردن به این گونه طلسم ها و خرافه ها می شود، مثل مهره خوشبختی، مجسمه گشایش بخت و یا عروسک آورنده خواستگار! این گونه باورها صدها سال است که در جوامع منزوی شده است، نمی دانم چرا امروز عده ای تلاش می کنند، دوباره جوانان ما را با این گونه ابزار مشغول کنند؟! این بخشی از ناتوی فرهنگی است که می خواهد بین باورهای اصیل اسلامی و جوانان فاصله ایجاد کنند. فنگ شویی نوعی از بت پرستی مدرن است سیدکاظم موسوی، مدیر مؤسسه مطالعاتی روشنگر با اشاره به اینکه فنگ شویی از بطن اعتقادی بودا نشأت گرفته و نگاه الوهیتی ندارد، بیان می دارد: در واقع فنگ شویی بت پرستی مدرن است. در فنگ شویی ساده زیستی تبلیغ می شود، در حالی که اسلام به ساده زیستی به عنوان اصلی اساسی نگاه کرده است، به طوری که ساده زیستی در سیره عملی رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه علیهم السلام، به طور نمونه در ساده غذا خوردن، ساده لباس پوشیدن، ساده معاشرت کردن با مردم به وضوح دیده می شود. وی فنگ شویی را وصله ناچسب می داند و می گوید: جریان فنگ شویی یک نوع تضاد با اسلام دارد، بنابراین محققان و اندیشمندان حوزوی و دانشگاهی باید در خصوص عوامل انحرافی، آگاهی لازم را به مردم بدهند و در تعامل با مردم کوشا باشند و با بیان زیبایی ها همراه با آیات قرآن و روایات، اسلام ناب محمدی را به مردم بیشتر بشناسند و جامعه را در برابر ناتوی فرهنگی واکسینه کنند. ضرورت تقویت توکل به خدا و توسل به ائمه اطهار (ع) توجه به این نکته که فنگ شویی آرام آرام در محیط اجتماعی و اعتقادی مردم دام می گستراند و محققان دینی باید با معرفی صحیح آن به مردم در پیشگیری هر چه بیشتر آن کوشا باشند، چرا که فراروی فنگ شویی چیزی جز فاصله گرفتن انسان از مبدأ هستی و کم شدن توکل در زندگی به چشم نمی خورد. انسانی که از صبح تا شب خود را اسیر چندین نماد فلزی و چوبی و سنگی کند، چه رهاوردی را برای خود به ارمغان خواهد آورد؟ به راستی انسان مسلمان، پروردگار عالم را در کجای قلب خویش جای داده است؟! استفاده از اعتقادات مذهبی برای فروش و اعتبار بخشی به خرافات فنگ شویی بیاییم با دوری از شرک ظاهری و خفی، با تقویت توکل و توسل خویش به خداوند متعال و ائمه معصومین علیهم السلام ـ که رابطه فیض الهی هستند ـ معنای صحیح زندگی را درک کنیم و با افزایش رابطه خود با خالق هستی، دنیا را به خاطر او به تسخیر درآوریم…