بودیسم : بودا به معنای بیدار لقب گوتاماشاکیامونی بنیانگذار مکتب اصلاحی بودیسم است. بودا احساسات ظاهری انسان را مظهر ضلالت می داند و منشاء تمام بدبختی های نوع بشر را توجه به محسوسات دانسته برای رسیدن به آسایش جاودانگی و سعادت ابدی روح می باید به عالم روحانی وارد شود . در مسلک بودا خدایان و آلهه از مقام الوهیت منعزلند و مرتبت آسمانی ایشان فقط عبادت از مراتب تحول و انتقال علت و معلول می باشد. اعتقاد به آله به معنای نام این کلمه نزد بودا وجود ندارد. آداب و مناسک و عبادات به عقیده او باطل و لغو است و مسئله نماز و دعا مطرح نمی شود. تنها اصل اساسی آیین بودا بر روی مسئله علم و جهل قرار گرفته و علم حقیقی و صحیح فقط می تواند در حلقه محدود و تنگ راهبان و گوشه نشنیان یافت شود. عالم محسوس در نزد بودا محلی ندارد و مورد التفات قرار نمی گیرد طریقه وصول به سرمنزل فلاح و رستگاری از مهر عالم وجود نمی گذرد و بلکه آن گوهر مقصود در بیرون جهان هستی یافت می شود . در دوران اعتکاف و انزوا هر فردی باید با جد و جهد بسیار شخصاً رستگاری را از طریق خودآموزی، تصفیه، تزکیه خویش، مطالعه اندیشیدن، مراقبه و تمرکز تامین کند.(1) تاریخ سرزمین هند شاهد ظهور و افول ادیان و مسالک عرفانی گوناگونی بوده است هرچند ادیان بزرگ هندو همواره دارای پیروان زیادی بوده و هستند اما در سالهای اخیر مکاتبی در هند بوجود آمده اند که متشابهات فراوانی با ادیان سابق و بزرگ هند و غیره دارند . بزرگترین تفاوت این عرفان ها با ادیان سابق متأثر بودن از جریانات سیاسی – فرهنگی غرب و شرق و پیامدهای جهان مدرنیته و بالاخص آموزه های علم متافیزیک اعم از چاکراشناسی، هاله شناسی و… است. از این رو صاحب عقائد و دستوری شدند که با بسیاری از ادیان بزرگ و الهی جهان مخالفت دارد و به طبع تئوریسین های این مکاتب سرعناد و دشمنی با ادیان الهی را گرفتند. هرچند در بعضی از موارد دوستی و توافق با ادیان الهی را موزیانه ابراز می دارند . مخالفت های حاصله با ادیان الهی نشأت گرفته از کسب منافع شخصی صاحبان مکاتب است. لذا پشت ظاهر زیبایی این عرفان ها افکار خبیثی است که قلب حقیقت جوی هرانسان آزاده ای را هدف گرفته است . پی نوشت 1) جان بی ناس. تاریخ جامع ادیان. ص 204.

گردآورنده:محمدحسین قاسمی شیری